Sở Xây dựng được thành lập ngày 01 tháng 01 năm 2004 theo Quyết định số 07/QĐ-UBND ngày 01/01/2004 của UBND tỉnh Đăk Nông;

Sở Xây dựng tỉnh Đắk Nông (sau đây gọi tắt là Sở Xây dựng) là cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh Đắk Nông (sau đây gọi tắt là UBND tỉnh); thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND tỉnh quản lý nhà nước về các lĩnh vực: Quy hoạch xây dựng và kiến trúc; hoạt động đầu tư xây dựng; phát triển đô thị; hạ tầng kỹ thuật đô thị và khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao (bao gồm: Cấp nước, thoát nước đô thị và khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao; quản lý chất thải rắn thông thường tại đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao, cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng; chiếu sáng đô thị; công viên, cây xanh đô thị; quản lý nghĩa trang, trừ nghĩa trang liệt sỹ; kết cấu hạ tầng giao thông đô thị, không bao gồm việc quản lý khai thác, sử dụng, bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông đô thị; quản lý xây dựng ngầm đô thị; quản lý sử dụng chung cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị); nhà ở; công sở; thị trường bất động sản; vật liệu xây dựng; về các dịch vụ công trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Sở; thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn khác theo phân cấp, Ủy quyền của UBND và theo quy định của pháp luật.

Những ngày đầu thành lập, tổ chức bộ máy của Sở có 12 người, được điều động từ Sở Xây dựng Đăk Lắk sang. Bộ máy tổ chức của Sở được chia thànhgồm có Ban Giám đốc 02 người và 03 phòng: Phòng Quản lý nhà và công trình đô thị, phòng Khoa học kỹ thuật giám định và phòng Tổ chức tổng hợp (Bao gồm các bộ phận: Tổ chức, hành chính, kinh tế kế hoạch, thanh tra).

Đến nay, tổ chức bộ máy của Sở Xây dựng gồm có: 01 Giám đốc, 02 Phó Giám đốc, 05 phòng chuyên môn (Phòng Quy hoạch kiến trúc và Phát triển đô thị, Phòng Hạ tầng kỹ thuật và Quản lý Nhà, Phòng Kinh tế và Quản lý hoạt động xây dựng, Thanh tra Sở, Văn phòng) và 02 đơn vị trực thuộc (Chi cục Giám định xây dựng và Trung tâm quy hoạch xây dựng). Biên chế hành chính được giao năm 2020 của đơn vị là 38 biên chế, có mặt đến thời điểm báo cáo là 36/38 biên chế.

Từ sau khi thành lập tỉnh đến nay với sự nỗ lực, quyết tâm của đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Đăk Nông ngành xây dựng của tỉnh nói chung và Sở Xây dựng nói riêng đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận:

1. Công tác quản lý đô thị hoạt động có hiệu quả, các đô thị đã phát triển mạnh về chất và lượng, phát huy rõ vai trò động lực phát triển kinh tế xã hội vùng tỉnh, vùng huyện. Quy hoạch đô thị đáp ứng phát triển kinh tế, xã hội. Công tác góp ý, thẩm tra, thẩm định đồ án quy hoạch đã thực sự đi sâu vào chất lượng. Hoàn thiện nâng cấp 04 lần cho 03 đô thị, tham mưu UBND tỉnh trình Bộ Xây dựng công nhận 01 đô thị loại III, 03 đô thị loại IV.

Các đô thị tỉnh đã phát triển mạnh về kinh tế - xã hội toàn diện theo định hướng phát triển đô thị và quy hoạch chung xây dựng đô thị; các đô thị đã tạo động lực để nền kinh tế phát triển nhanh trên các lĩnh vực theo hướng tích cực phát huy tiềm năng lợi thế của tỉnh, đã tạo ra bước đột phá; tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP cao, thu nhập bình quân dân cư khu vực đô thị, dân cư đô thị tăng nhanh; Quy hoạch, đô thị được chú trọng và điều chỉnh kịp thời, hạ tầng kỹ thuật đô thị cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị và từng bước được hoàn thiện.

2. Hạ tầng đô thị có chuyển biến mạnh, từng bước được hoàn thiện, hệ thống đường giao thông chính, các đô thị được nhựa hóa theo hướng đồng bộ ngày càng nhiều, chiếu sáng đô thị phát triển nhanh về chất lượng, vệ sinh môi trường được cải thiện rõ nét, các dự án phát triển đô thị và công trình hạ tầng kỹ thuật nhất là hệ thống đường giao thông, hệ thống điện chiếu sáng, cấp nước đã và đang được tiếp tục đầu tư đồng bộ.

Việc đầu tư xây dựng hạ tầng các khu ở mới đã giải quyết một phần nhu cầu cấp thiết đất ở của đa số cán bộ, công chức viên chức đang công tác tại các cơ quan hành chính của tỉnh, mới chuyển công tác từ tỉnh Đắk Lắk sang tỉnh Đắk Nông tạo điều kiện cho cán bộ công chức an tâm công tác, giải quyết nhu cầu tái định cư cho nhân dân, cải thiện đáng kể hạ tầng đô thị Gia Nghĩa. Đây là, nhiệm vụ liên tục kéo dài nhiều năm, đòi hỏi sự nỗ lực  tập trung năng lực, tăng cường công tác chỉ đạo điều hành mới đạt được kết quả cao.

3. Qua công tác thanh tra, kiểm tra đã góp phần thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực xây dựng cơ bản tại địa phương; Phát hiện và kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp sai phạm trong hoạt động xây dựng nhằm hạn chế, khắc phục những sai sót, không để xảy ra hậu quả nghiêm trọng, gây thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng . Công tác quản lý nhà nước về xây dựng được tăng cường, hiệu lực, hiệu quả ngày càng được nâng cao, chất lượng công trình ngày càng được cải thiện, môi trường hoạt động xây dựng ngày càng thuận lợi tạo đà cho sự phát triển đồng thời, góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật xây dựng của các Tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xây dựng trên địa bàn; công tác quản lý, cấp phép xây dựng của Tỉnh, huyện, thị xã, từng bước đi vào nề nếp, ổn định và khắc phục được những tồn tại xây dựng tự phát, không phép, sai phép, trái phép, thi hành cưỡng chế, chế tài, xử lý vi phạm hành chính trong xây dựng... ảnh hưởng đến tình hình Kinh tế chính trị xã hội, Quốc phòng an ninh trong tỉnh.

Với những nỗ lực, phấn đấu của toàn thể cán bộ, công chức Sở Xây dựng trong những năm qua, Tập thể Sở Xây dựng liên tục được UBND tỉnh khen thưởng các năm và được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen đã có thành tích tiêu biểu, xuất sắc trong việc thực hiện Chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở, góp phần vào sự nghiệp vụ xây dựng Chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc đối với tập thể Sở Xây dựng và 01 cá nhân (2012).  Hàng năm  luôn có từ 3 đến 5 tập thể thuộc Sở Xây dựng đạt danh hiệu tập thể lao động tiên tiến, và bằng khen cấp tỉnh, Bộ Xây dựng.